Հրազդանի կիրճը տարբեր հազարամյակներ ու դարեր թվագրվող իր բազմաթիվ պատմական-մշակութային հուշարձաններով մեր անցյալի վկայությունն է եւ ներկայի տարեգիրը: Հրազդանի կիրճին նետված հայացքը հազարամյակների միջով ետ նայելու պատուհան է, ապագային ուղղված մարտահրավեր: Եթե երբեւէ իրականանա երեւանցու երազանքը, եւ Հրազդանի կիրճը դառնա իսկական հանգստյան գոտի` մատչելի բոլորին, ապա գլխավոր մագնիսը կդառնան անթիվ հնավայրերը` ցրված կիրճի` գետին հարող ափամերձ եւ հարակից տարածքներում:
Ի՞նչ գիտենք դրանց մասին: Քիչ բան: Հարցրեք ցանկացած երեւանցու, թե ի՞նչ հետաքրքիր, տեսարժան վայր գիտե Հրազդանի կիրճում, կասի` մանկական երկաթուղին, մի քանի նորակառույց ռեստորանի անուն կտա, կնշի Ծիծեռնակաբերդի (Հրազդանի) եւ «Հաղթանակի» կամուրջները: Մի քիչ ավելի եկեղեցասերը կասի սուրբ Սարգիս եկեղեցու, արվեստասերը` Փարաջանովի թանգարանի մասին, գուցե հիշեն Վահան անունով այն քանդակագործին, ով հենց կիրճում, ժայռերի վրա դեմքեր էր քանդակում: Իսկ գեներալ Պասկեւիչի ու Երեւանի բերդի մասին հազիվ թե հիշեն` բերդը չի պահպանվել-չգիտեն: «ՙՀրազդան» մարզադաշտը ցույց կտան որպես մեր ժամանակի խորհրդանիշ եւ ճիշտ էլ կանեն, որովհետեւ հենց այդպես էլ կա` յուրաքանչյուր ժամանակ իր կառույց-խորհրդանիշներն ունի: Գուցե ձեռքը մեկնեն կիրճի բարձունքները դեպի` Դեմիրճյանի անվան համալիրը եւ եղեռնի հիշատակի բարձր աշտարակը: Այսքանը: Թեեւ` այսքանն էլ շատ-շատ է կիրճի երեւանամերձ փոքրիկ հատվածի համար, բայց ախր այդ բոլորն… ընդհամենը կաթիլ է ծովում, քանզի Հրազդանի կիրճն անցյալի ու ներկայի մի ամփոփ հանրագիտարան է, որ կարդալ իմացողին հազարամյա գաղտնիքներ կպարզի, անհավանականն ակնհայտ կդարձնի եւ սովորական հային կօժտի հազարամյակների հիշողությամբ: