Նախադասության գլխավոր անդամները

300. Հարցում արտահայտող բառերի փոխարեն համապատասխան բառեր կամ բառակապակցություններ գրելով՝ նախադասություններ ստացի՛ր:

            Ո՞վ ի՞նչ արեց:
Տղան  գիրք կարդաց
            Ի՞նչը ի՞նչ եղավ:
Հեծանիվը փչացավ
            Ովքե՞ր ի՞նչեն անում:
Մենք զրուցում ենք
            Ինչե՞րը ի՞նչ են լինում:
Կենադանիները ուտում են
            Ո՞վ ո՞վ է:
Միքայելը ծույլ է :
            Ի՞նչը ինչպիսի՞ն է:
Կենդանին մեծ է:

301. Նախադասության մեջ կետերը փոխարինի՛ր մի բառով, որ երևա, թե ով է գործողությունը կատարում։

            Վահանը նորից մտախոհ նստեց:
            Վագռը բոլորից արագ է վազում:
            Ընկեր Գոհարը խիստ ուսուցիչ է:
            Գագիկը իմ մոտ ընկերն է:
            Էրիկը կատակասեր ու ժպտերես աղջիկ է:

303. Կետերի փոխարեն մի բառ գրի՛ր, որն ընդգծված բառի հետ պատասխանի ի՞նչ է անում, ի՞նչ է լինում, ո՞վ է, ի՞նչ է, ո՞րն է կամ ինչպիսի՞ն է հարցին:

            Օրինակ՝
Գայլը ոռնում է:
Ճռռացողը դռնակն էր:
Այգին դեղին է:

            Կակաչը մեծ է:
            Ես աշխատասեր եմ:
            Մտնողը ուշացող է:
            Կաթիլը արագ է:
            Ընկերս լավն է:
            Եղանակը տաք է:
            Իմ ծննդավայրը մեծ է:

304. Նախադասության մեջ կետերի փոխարեն գրի՛ր մի բառ, որն ընդգծված հատկանիշը վերագրի առարկային:

            Փուչիկը գունավոր այգոմ է:
            Անձրևը հորդ  անտառում   է:
            Դուք գեղեցիկ մարդ եք :
            Նա բարի  մարդ է:
            Կինը երիտասարդ  աղջիկ է:
            Երկինքը մաքուր  անզնում է:

305. Կետերի փոխարեն մի բառ գրի՛ր, որը նախադասության ընդգծված բառին վերագրվող հատկանիշ արտահայտի:

            Օրինակ՝
Եղնիկը զգուշավոր է:
Դու աշակերտ ես:

Տերևը դանդաղ է:
Ես մարդ եմ:
Մեր բակը մեծ է:
Ջրի թագավորությունը մեծ է:
Արևը հսկա մոլորակ  է:
Այս տարին հաջող է:

306. Տրված առարկաներին երկուական հատկանիշ վերագրի՛ր: Ստացված նախադասությունների մեջ գրածդ բառը կամ արտահայտությունն ինչպե՞ս կանվանես:

            Օրինակ՝
Օր – Օրը պայծառ է: Օրը մթնեց:


            Նկար, թիթեռ, անտառ, քույր, ճամփորդ:
Նկարը նկարում էին : Նակրը ավարտացին:
Թիթերը ծնվել է: Թիթեռը մահացավ:
Անտառը փոքր էր: Անտարը մեծացավ:
Քույրը սկսեց կարդալ: Քույրը ավատեց:
Ճամփորդողը կանգնեց հանգստանալու: Ճամփորդը ավարտեց:

307. Փորձիր բացատրել, թե ինչո՞ւ են նախադասությունների մեջ ընդգծված բառերն անվանում ստորոգյալ (ստորոգել նշանակում է հայտնել, տրամաբանորեն ինչոր բան վերագրել առարկային, առարկայի մասին եղածը հաստատել):

            Վաղուց արդեն սարերը կանաչ են:
Ինչեր՛ը սասրերը,  ին՛չ եղան կանաչեցին:

            Նրա ծիծաղն անգամ սիրելի է:
Ում ծիծաղը նրա , ին՛չ էր սիրելի էր:
            Արագիլը ճնճղուկի ձագերին պաշտպանում էր օձից:
Ով արագիլը, ին՛չ էր անում պաշտպանում էր:
            Արագիլը հավատարիմ թռչուն է:
Ով արագիլ, ին՛չ էր թռչուն:

            Այդ թռչունի հայրենիքը մեր բակի ծառն է:
Ինչ՛ն է թռչունի հայրենիքը ծառը, որտեղ է մեր բակի ծառին:   

            Հորեղբայրը դժվար ճանապարհով էր եկել:
Ո՛վ հորեղբայրը, դժվար ճանապարհը էր եկել:
            Ցերեկները սովորաբար մի քիչ քնում է:
Երբ ցերեկները, ինչ էր անում  քնում է:

            Ամպերը գունդ-գունդ կուտակվել էին:
Ինչերը ամպերը, ինչ արեցին կուտակվեցին:

Ստորոգման միջոցով որևէ հատկանիշ է վերագրում ենթակային, այսինքն՝ ցույց է տալիս, թե ինչ է անում, ինչ է լինում կամ ինչ է, ինչպիսին է ենթական։

Կլիմա

Հարցեր և առաջադրանքներ  

  1. Ի՞նչ է կլիման:
    Կլիմա: Դուք արդեն գիտեք, որ Երկրի տարբեր վայրերում եղանակա­յին պայմանները միշտ փոփոխվում են: Սակայն ամեն տարի նույն վայ­րում եղանակային պայմանները գրեթե նույն ձևով կրկնվում են:
    Օրինակ՝ ձեր բնակավայրում ամեն տարի ձմեռը ցուրտ է, գարունն ու աշունը համեմատաբար մեղմ են ու խոնավ, իսկ ամառը՝ չոր ու շոգ: Դա կրկնվում է ամեն տարի:
    Տվյալ վայրին բնորոշ միանման եղանակների բազմամյա կրկնու­թյունը կոչվում է կլիմա:
  2. Կլիման ձևավորող ի՞նչ գործոններ գիտեք:
    Երկրագնդի վրա առանձնացվում են կլիմայի հետևյալ հիմնական տիպերը՝ ծովային, ցամաքային, մուսսոնային և միջերկրածովային:
  3. Ձեր բնակավայրի կլիման ձևավորող ո՞ր գործոնն է գլխավորը։
    Արև
  4. Թվարկեք կլիմայի հիմնական տիպերը: Ո՞ր կլիմայի տիպն է բնո­րոշ ձեր բնակավայրին:
    Երկրագնդի վրա առանձնացվում են կլիմայի հետևյալ հիմնական տիպերը՝ ծովային, ցամաքային, մուսսոնային և միջերկրածովային
  5. Ինչո՞վ է ծովային կլիման տարբերվում ցամաքայինից:
    Ծովային կլիման ձևավորվում է ծովերի և օվկիանոսների առափնյա շրջաններում: Ծովային կլիմային բնորոշ են ամբողջ տարին թափվող ա­ռատ տեղումներ և օդի ջերմաստիճանի փոքր տատանումներ:
    Ցամաքային կլիման առաջանում է ցամաքների վրա: Ձմեռը ցուրտ է, իսկ ամառը տաք: Տեղումները քիչ են: Նման կլիմա ունի նաև մեր հանրա­պետությունը։
    Մուսսոնային կլիմայի ձևավորման գլխավոր պատճառը ձեզ արդեն հայտնի մուսսոնային քամիններն են, որոնք հիմնականում դիտվում են ծովափնյա շրջաններում: Կլիմայի այս տիպին բնորոշ են ցուրտ ու չոր ձմեռներ և տաք ու խոնավ ամառներ:
  6. Ինչո՞վ է մուսսոնային կլիման տարբերվում միջերկրածովայինից:
    Մուսսոնային կլիմայի ձևավորման գլխավոր պատճառը մուսսոնային քամիններն են, որոնք հիմնականում դիտվում են ծովափնյա շրջաններում: Կլիմայի այս տիպին բնորոշ են ցուրտ ու չոր ձմեռներ և տաք ու խոնավ ամառներ:
    Միջերկրածովային կլիմա անվանումը հուշում է, որ կլիմայի այս տիպը բնորոշ է հենց Միջերկրական ծովի առափնյա շրջաններին: Ձմեռը մեղմ է ու խոնավ, իսկ ամառը՝ չոր ու շոգ: